(Article in Greek below / Το άρθρο στα Ελληνικά ακολουθεί)
We proudly announce a long-awaited, AAI-supported campaign for religious neutrality in public services and of a state in general.
It comes alongside other AAI-supported campaigns for secular education in Greece.
🏛️ European Court Examines Greece Over Religious Image in Supreme Court
The European Court of Human Rights (ECHR) is currently reviewing two applications concerning the display of a religious image in a Greek courtroom, which the applicants argue violates their human rights. The cases involve trials held in the Plenary Session of the Council of State, where the Atheist Union of Greece and two families sought the removal of a depiction of Jesus Christ from the courtroom.
⚖️ Background of the Cases
The first trial focused on the content of a religious studies course established by ministerial decisions in 2017. The applicants argued that the presence of the religious image infringed upon their right to a fair trial (Article 6 ECHR) and freedom of conscience (Article 9 ECHR). The Council of State rejected their request, deeming it inadmissible, although several judges dissented, believing the case warranted further discussion. In fact, an also dissenting judge believed that the request was admissible and well-founded and that the religious symbol in question should be removed in advance.
The second trial addressed the inclusion of religion in school certificates in ministerial decisions issued in 2019. That time, the Council of State ruled that the request to remove the image of Christ was admissible and proceeded to examine its merits but again, the request was denied, with the court citing customary traditions in Greek courts. However, dissenting judges argued that the presence of the religious symbol violated constitutional rights and ECHR articles.
📜 ECHR’s Inquiry
On July 28, 2025, the ECHR notified the Greek Government of the applications and posed three critical questions:
1. Has the applicants’ right to a fair trial and in particular their right to an impartial tribunal, under Article 6 § 1 of the Convention, been breached in that the Supreme Administrative Court did not adjudicate on their request to have the religious icon removed or dismissed the request as unfounded considering in particular the subject matters of the trials (* religious neutrality)?
2. Has there been an interference with the applicants’ freedom of religion, within the meaning of Article 9 § 1 of the Convention taking into account that this provision guarantees the freedom of thought, conscience and religion, including the freedom not to belong to a religion, and imposes on Contracting States a “duty of neutrality and impartiality”? If so, was that interference prescribed by law and necessary in terms of Article 9 § 2?
3. Have the applicants been victims of discrimination contrary to Article 14 of the Convention combined with Articles 6 § 1 and/or 9 of the Convention, having in particular regard to the subject matters of the trials and the fact that they do not adhere to the christian orthodox religion?
Vasilis Sotiropoulos, our affiliate Members’ and the families’ attorney, stated:
…It is worth underlining at this point that in its communication document to the Greek Government, the ECtHR does not mention at all its decision in the case of Lautsi and others v. Italy, in which it was ruled in 2011 that the presence of the Crucifix in school classrooms in Italy did not violate the human rights of the applicants.
The silence on this specific decision in the communication document, where the ECtHR frequently cites indicative case law, is a resounding, albeit silent, message.
The outcome of this case could have profound implications for the intersection of religion and law, in Greece and beyond, as it challenges the balance between religious tradition and individual rights.
Ανακοινώνουμε με υπερηφάνεια μια πολυαναμενόμενη, υποστηριζόμενη από την AAI, εκστρατεία για θρησκευτική ουδετερότητα στις δημόσιες υπηρεσίες και σε ένα κράτος γενικότερα.
Συμβαδίζει με άλλες εκστρατείες που υποστηρίζονται από την AAI για την εκκοσμίκευση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
🏛️ Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξετάζει την Ελλάδα για θρησκευτική εικόνα στο Ανώτατο Δικαστήριο
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) εξετάζει δύο προσφυγές σχετικά με την ανάρτηση θρησκευτικής εικόνας σε ελληνικό δικαστήριο, για την οποία οι προσφεύγοντες υποστηρίζουν ότι παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Οι υποθέσεις αφορούν δίκες που διεξήχθησαν στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπου η Ένωση Αθέων και δύο οικογένειες ζήτησαν την αφαίρεση μιας απεικόνισης του Ιησού Χριστού από την αίθουσα του δικαστηρίου.
⚖️ Ιστορικό των Υποθέσεων
Η πρώτη δίκη επικεντρώθηκε στο περιεχόμενο ενός μαθήματος θρησκευτικών που θεσπίστηκε με υπουργικές αποφάσεις το 2017 (υπουργός Κ. Γαβρόγλου). Οι προσφεύγοντες υποστήριξαν ότι η παρουσία της θρησκευτικής εικόνας παραβίαζε το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη (Άρθρο 6 ΕΣΔΑ) και την ελευθερία συνείδησης (Άρθρο 9 ΕΣΔΑ). Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε το αίτημά τους, κρίνοντας το απαράδεκτο, αν και αρκετοί δικαστές διαφώνησαν, πιστεύοντας ότι το αίτημα έπρεπε να συζητηθεί κατ’ ουσίαν. Μάλιστα μειοψήφισε κι ένας δικαστής ο οποίος έκρινε ότι το αίτημα ήταν παραδεκτό και βάσιμο και έπρεπε κατ’ αποδοχή του να αφαιρεθεί εκ των προτέρων το εν λόγω θρησκευτικό σύμβολο.
Η δεύτερη δίκη ασχολήθηκε με την συμπερίληψη του θρησκεύματος στα σχολικά απολυτήρια, σύμφωνα με αποφάσεις που εκδόθηκαν το 2019 (υπουργός Ν. Κεραμέως). Και πάλι, το αίτημα αφαίρεσης της εικόνας του Χριστού απορρίφθηκε, με το δικαστήριο να επικαλείται εθιμικές παραδόσεις στα ελληνικά δικαστήρια. Ωστόσο, οι διαφωνούντες δικαστές υποστήριξαν ότι η παρουσία του θρησκευτικού συμβόλου παραβίαζε τα συνταγματικά δικαιώματα και τα άρθρα της ΕΣΔΑ.
📜 Έρευνα του ΕΔΔΑ
Στις 28 Ιουλίου 2025, το ΕΔΔΑ ενημέρωσε την ελληνική κυβέρνηση για τις προσφυγές και έθεσε τρία κρίσιμα ερωτήματα:
1) Παραβιάστηκε το δικαίωμα των προσφευγόντων σε δίκαιη δίκη και, ιδίως, το δικαίωμα σε αμερόληπτο δικαστήριο, κατά την έννοια του άρθρου 6 παρ.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων Ανθρώπου, αφού το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο δεν ενέκρινε το αίτημα τους για αφαίρεση της θρησκευτικής εικόνας ή με την απόρριψή του ως απαράδεκτου, λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο των δικών (* για θρησκευτική ουδετερότητα);
2) Υπήρξε παρέμβαση στην θρησκευτική ελευθερία των προσφευγόντων, κατά την έννοια του άρθρου 9 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η διάταξη εγγυάται την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του να μην ανήκεις σε μια θρησκεία και επιβάλλει στα Συμβαλλόμενα Κράτη ένα “καθήκον ουδετερότητας και αμεροληψίας”; Εάν ναι, αυτή η παρέμβαση προβλέπεται από τον νόμο και είναι αναγκαία σε μια δημοκρατική κοινωνία, κατά τους όρους της παρ. 2 του άρθρου 9;
3) Οι προσφεύγοντες είναι θύματα παραβίασης σύμφωνα με το άρθρο 14 της Σύμβασης σε συνδυασμό με τα άρθρα 6 παρ. 1 και / ή 9 της Σύμβασης λαμβάνοντας ιδίως υπόψη το αντικείμενο των δικών και το γεγονός ότι δεν ανήκουν στην ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία;
Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος των συνεργατών μας και των οικογενειών, δήλωσε:
…Αξίζει σε αυτό το σημείο να υπογραμμιστεί ότι στο έγγραφο κοινοποίησης του προς την Ελληνική Κυβέρνηση, το Ε.Δ.Δ.Α. δεν μνημονεύει καθόλου την απόφασή του στην υπόθεση Lautsi κ.α. κατά Ιταλίας, στην οποία κρίθηκε το 2011 ότι η παρουσία του Εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες στην Ιταλία δεν παραβίασε τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφευγόντων.
Η αποσιώπηση της συγκεκριμένης απόφασης στο έγγραφο της κοινοποίησης, όπου το Ε.Δ.Δ.Α. παραθέτει συχνά και ενδεικτική νομολογία, αποτελεί ένα ηχηρό αν και σιωπηρό μήνυμα.
Η έκβαση αυτής της υπόθεσης θα μπορούσε να έχει βαθιές επιπτώσεις στη διασταύρωση θρησκείας και δικαίου, στην Ελλάδα και όχι μόνο, καθώς αμφισβητεί την ισορροπία μεταξύ θρησκευτικής παράδοσης και ατομικών δικαιωμάτων.
